Clock ต่างๆ ทำหน้าที่อะไรบ้าง ผมขอสรุปสั้นๆ อีกที ดังต่อไปนี้ครับ

1. Reclocker – นำสัญญาณ digital audio มา generate ส่งใหม่ด้วย clock ของ ตัวเองอีกที

2. Master Clock – จ่ายสัญญาณ clock ส่งไปในอุปกรณ์ที่รองรับ clock ในรูปแบบ ที่รองรับ

ตัว reclocker คือรับสัญญาณมายังไงก็ส่งต่อไปแบบนั้น หรือบางทีอาจจะส่งในรูปแบบอื่นๆ ที่ใกล้เคียงกันได้ เช่น รับสัญญาณ Toslink มาจาก TV แต่ส่งออกมาเป็น Coaxial ไปยัง DAC อีกทีก็ได้ ส่วนตัว master clock จะส่งสัญญาณ clock signal ที่เครื่องเสียงรองรับ เช่น word clock signal ที่ตรงกับ sample rate ที่เล่น หรือ master clock signal ที่ส่งไปให้เครื่องที่รับสัญญาณนำไป reclock ใช้อีกที ทั้งสองเครื่องนี้ทำงานต่างกันโดยสิ้นเชิง

แต่ถึงอย่างไรก็ตาม สิ่งที่ทั้งคู่มีเหมือนกันคือ การนำclock ที่มีอยู่นำไปใช้ในส่งสัญญาณต่อ ซึ่ง product บางรุ่นก็สามารถต่อ external clock เพื่อรับ clock ที่มีความแม่นยำมากกว่านี้มาใช้งานต่อได้ แม้แต่ CD player หรือ DAC รุ่นใหม่ๆ ก็เริ่มเปิดรับ technology external clock เช่น 10MHz clock แล้วเช่นกัน ส่วน 10MHz clock คืออะไรนั้น เดี๋ยวผมจะอธิบาย clock signal รูปแบบต่างๆ ให้ฟังดังต่อไปนี้ครับ

1. Word clock – เป็นสัญญาณ clock ที่ใช้อ้างอิงความถี่หลังจากที่ผ่านกระบวนการ reclock มาแล้ว มักจะส่งจาก master clock ไปยังอุปกรณ์อื่นๆ หรือใช้เป็นสัญญาณ clock sync ระหว่างอุปกรณ์

2. Super Clock – เป็นเทคโนโลยีเก่าแก่ของ Digidesign ที่ต้องการจะรับสัญญาณ clock ที่ความถี่สูงนำมากระจายส่งเครื่องต่างๆ ภายใน studio ได้คุณภาพที่ดี Superclock นี้มีความถี่เป็น 256 เท่า จึงสามารถนำไปแจกจ่ายที่ 1-8x ได้โดยง่าย

3. Master Clock – เป็นสัญญาณ clock ที่มีค่าความถี่เหมือน clock ในเครื่องเสียง โดยมากมักมีความถี่อยู่ที่ประมาณ 22 – 24MHz หรือ 512 เท่าของ sample CD มักจะส่งเข้าเครื่องเสียงให้นำไปใช้งานต่อหรือส่งไป master clock ให้แปลงเป็น word clock อีกที

4. 10MHz Clock – เป็นความถี่ที่นิยมเรียกกันว่า Atomic Clock ความถี่ 10MHz นี้ ถือว่าเป็น reference signal เพราะมักใช้ในการอ้างอิงกับสัญญาณดาวเทียม GPS จึงมีมาตรฐานที่มั่นใจได้ หลังๆ เริ่มนิยมมาใช้ในวงการเครื่องเสียงกัน

ตัว clock generator นี้สามารถ generate สัญญาณแบบไหนก็ได้ ขึ้นอยู่กับการออกแบบในการใช้งาน ในที่นี้ผมจะขอ focus ถึง สัญญาณ 10MHz Clock ก่อน เพราะมีการใช้บ่อยในวงการเครื่องเสียง clock 10MHz นี้สามารถส่งไปยัง master clock หรือเครื่องเสียงที่รองรับได้ ในเครื่องก็จะมีวงจรที่นำสัญญาณ 10MHz มา generate ใหม่เป็นสัญญาณอื่นๆ เช่น word clock หรือ master clock ก็ทำได้เช่นกัน

ถ้าใครโชคดีได้เผลอไปฟังชุดที่ set up ระบบ clock แบบลงตัวเป็นอย่างดีแล้วก็ยากที่จะถอนตัว

นอกจากนี้ สัญญาณ 10MHz ยังมีความพิเศษอีกอย่างคือ มาตรฐานจะไม่ตรงกันหมดทุกเครื่อง โดยปกติสัญญาณ digital จะส่งออกมาในรูปแบบ sine wave แต่สัญญาณ 10MHz นี้จะส่งออกมาในรูปแบบ square wave โดยมีค่า impedance ที่ 50 – 75 ohm แล้วแต่ specifications ที่ระบุไว้บนเครื่อง ถ้าจะใช้สินค้าข้ามยี่ห้อกันก็ขอแนะนำให้ตรวจสอบ specs ของสินค้าก่อนให้ชัดเจน ส่วนมากที่ใช้กันในตอนนี้จะเป็น 50ohm ครับ

อ่านมาถึงตรงนี้แล้ว บางคนอาจจะสงสัยว่า ทำไมเขาไม่เอา clock 10MHz มาใช้รวมแต่แรกเลยล่ะ ทำไมต้องมาทำแยกขายต่อพ่วงอีกที เป็นกลยุทธ์การตลาดรึเปล่า สาเหตุจริงๆ ก็คือ clock 10MHz นั้น แพงครับ อย่างที่ทำขายกันแบบถูกๆ ยังราคาหลักพันเหรียญ แถมซื้อไปแล้วพอเจอ clock 10MHz หลักแสนมา ก็ต้องกัดฟันซื้อต่อไปอีก เพราะดีกว่าเดิมชัดเจน เขาเลยต้องทำแยกให้อัพเกรดต่ออีกที เพราะราคาสูงเกินไป

ยิ่งตัว Rubidium Clock ยิ่งราคาแพง เพราะให้ความเสถียรที่สูงมาก ถ้าเน้นแต่ phase noise ต่ำมากอย่างเดียวอาจจะทำแบบดีๆ ขายได้ในงบแสนหนึ่ง แต่ถ้าต้องการความแม่นยำที่สูงจริงก็ต้องใช้ Rubidium clock ขึ้นไป ซึ่งค่า clock อย่างเดียวก็หลายหมื่นแล้ว ผมเคยสั่ง Rubidium clock อย่างดีตัวละ 7 หมื่นมาทำใช้เอง ก็หมดเป็นแสนเหมือนกันครับ นี่ยังไม่ใช่ที่สุดนะครับ ยังมี Cesium clock ที่แม่นยำกว่า Rubidium อีก ใน Hong Kong ก็มีคนสั่ง clock Cesium ตัวละ2-3 แสนที่ใช้ในกระสวยอวกาศมาทำใช้เองเหมือนกันครับ ผมเองได้ยินเขาเล่ามาแบบนี้ อยากฟังเป็นบุญหูสักครั้งเหมือนกันครับ หวังว่าสักวันจะมีวาสนาได้ฟัง

- คีตกวี พันธุ์เพ็ง | audiophile-videophile

Rubidium Reference Clock สำหรับต่อพ่วงกับ Master Clock เพื่อเสริมสร้างความเป็นอนาล็อกของเสียงให้ดียิ่งขึ้น